Kardinaal Godfried Danneels

De Belgische kardinaal, Godfried Danneels, werd op 4 juni 1933 geboren in het West-Vlaamse Kanegem, als oudste telg in een gezin met zes kinderen. Na zijn middelbare studies aan het diocesaan college in Tielt trok hij naar het grootseminarie van Brugge om er zich voor te bereiden op het priesterschap. Van 1951 tot 1954 werd hij naar Leuven gezonden, waar hij aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte het diploma behaalde van licentiaat in de Thomistische wijsbegeerte. Daarna studeerde hij nog voort in Rome, waar hij aan de Gregoriaanse Universiteit in 1961 het doctoraat in de theologie behaalde. Ondertussen was hij op 17 augustus 1957 in zijn geboortedorp tot priester gewijd.

Tussen 1959 en 1977 was hij professor in de liturgie en sacramentenleer aan het grootseminarie van Brugge, waar hij al op 26-jarige leeftijd tot geestelijk directeur werd benoemd. Van 1969 tot 1977 was hij tevens professor in de liturgie en de sacramenten aan de theologische faculteit van de KU Leuven. Als professor te Brugge en te Leuven publiceerde hij heel wat artikelen in diverse theologische tijdschriften. Hij schreef ook veel voor het Belgische episcopaat. Zijn radio-uitzendingen en brochures maakten hem bij het brede publiek bekend. Bovendien speelde hij een actieve rol in de implementatie van het conciliedocument Sacrosanctum Concilium, de eerste vrucht van het Tweede Vaticaans Concilie. Met dit document wilde het concilie de reeds in het begin van de twintigste eeuw op gang gebrachte liturgische vernieuwing in alle geledingen van de Kerk laten doordringen.

Minder bekend is dat Danneels ook nauw betrokken was bij de gesprekken tussen Nederland en Vlaanderen om ook in onze contreien aan dit conciliedocument de gepaste aandacht en invulling te geven.

Op 16 november 1977 werd bekendgemaakt dat hij door paus Paulus VI tot bisschop van Antwerpen was benoemd, als opvolger van mgr. J. Daem, de eerste bisschop van het nieuw opgerichte bisdom. Op 18 december van datzelfde jaar werd hij door kardinaal Suenens tot bisschop gewijd. Als bisschop van Antwerpen besteedde mgr. Danneels ruime aandacht aan de geestelijke en pastorale begeleiding van de priesters, diakens, pastoraal werksters en werkers, aan de spirituele vernieuwing en aan de samenwerking tussen priesters en leken.

Nauwelijks ingewerkt in het bisdom Antwerpen, werd hij in december 1979 door Joannes-Paulus II benoemd tot opvolger van kardinaal Suenens, die de leeftijd van 75 jaar had bereikt. Godfried Danneels werd op 4 januari 1980 geïnstalleerd als aartsbisschop van Mechelen-Brussel en voorzitter van de Belgische bisschoppenconferentie. De Paus vroeg hem datzelfde jaar tevens de buitengewone Synode voor te zitten die te Rome gehouden werd door de bisschoppen van Nederland, waar de Kerk op dat ogenblik te kampen had met een zware gezagscrisis en ernstige verdeeldheid tussen een conservatief en een progressief kamp. Zijn bemiddelende rol leverde Danneels zowel in Rome als in Nederland respect en waardering op.

Aartsbisschop Danneels werd op 2 februari 1983 tot kardinaal benoemd. Als kardinaal zou hij op internationaal vlak het kerkelijk gezicht van de Belgische kerkprovincie worden. Zo vertegenwoordigde hij de Belgische bisschoppen op de meeste synodes die vanaf 1980 gehouden werden. In 1985 werd hij benoemd tot relator van de buitengewone Synode naar aanleiding van 20 jaar Vaticanum II. Samen met Walter Kasper – nu kardinaal en voorzitter van de Raad voor de Eenheid - was kardinaal Danneels auteur van het eindrapport, een werk dat hem internationaal blijvend aanzien opleverde. Tijdens de Bisschoppensynode van 2001 werd hij opnieuw verkozen als lid van het permanent secretariaat van de Synode. Zijn interventie op deze bisschoppensynode behoorde tot een van de opmerkelijkste en ging in binnen- en buitenland niet ongemerkt voorbij.

Als kardinaal is Danneels goed vertrouwd met het reilen en zeilen in Rome. Zo werd hij in juni 1978 lid van de Romeinse Congregatie voor de Geloofsleer en zetelde hij daarnaast ook in de Congregatie voor de Bisschoppen, in de Congregatie voor de Clerus, in de Raad voor de Openbare Aangelegenheden in de Kerk en in het Secretariaat voor de niet-gelovigen. Momenteel is hij lid van de Congregatie voor de Evangelisatie van de Volkeren, de Congregatie voor de Riten en de Sacramenten, de Congregatie voor de Oosterse Kerken en de Congregatie voor het Katholiek Onderwijs.

Van 1990 tot juni 1999 was hij daarenboven internationaal voorzitter van Pax Christi. In deze hoedanigheid bezocht hij heel wat landen in Afrika. Het lot van zwart Afrika ligt de kardinaal dan ook na aan het hart. Momenteel is hij tevens Europees covoorzitter van de ‘World Conference on Religion and Peace’ (WCRP). Sedert 1980 was hij achtereenvolgens ook nog vicaris van de Belgische Strijdkrachten en vanaf 1987 bisschop van het legerbisdom.

In de lijn van de Mechelse tradities zette kardinaal Danneels de oecumenische traditie voort. Kardinaal Mercier patroneerde van 1921 tot 1926 de Mechelse Gesprekken, een eerste dialoog tussen anglicanen en katholieken. Sedertdien zijn er regelmatige ontmoetingen, onder meer tussen het anglicaanse aartsbisdom York en het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Mede doordat kardinaal Mercier er begraven ligt, wordt de Mechelse kathedraal regelmatig bezocht door oecumenische delegaties en worden er oecumenische gebedsdiensten georganiseerd.

Twee keer per jaar - in de aanloop naar Pasen en Kerstmis - publiceert kardinaal Danneels een pastorale brief die op tienduizenden exemplaren verschijnt en waarvan sommige in meerdere talen vertaald zijn. Deze publicaties bieden hem de kans om pastorale, maatschappelijke en spirituele uitdagingen op een directe wijze aan een breed publiek te communiceren. In 1995 is voor het eerst ook een videoproductie gerealiseerd op basis van zijn paasboodschap: Afscheid nemen. Leven met onmacht. In 1998 volgde een tweede videoproductie op basis van de brochure Vergeten en vergeven. Zijn gedreven inzet voor evangelisatie loopt ook als een rode draad door zijn deelnames aan diverse initiatieven zowel in binnen- als buitenland.

Als bisschopsleuze koos Danneels destijds voor "Apparuit humanitas Dei nostri" – "Verschenen is de menslievendheid van onze God" (Titus 3, 4). Deze spreuk houdt een pleidooi in voor een authentiek christelijk humanisme. Het christendom verheugt zich in de menswording van Gods Zoon en wil alle menselijke waarden bevorderen, het religieuze, de wetenschap, de cultuur en de geestelijke gezondheid. Niet toevallig zijn het precies die domeinen waarin de kardinaal zich heeft onderscheiden in al zijn activiteiten, lezingen en publicaties. Ook in zijn tussenkomsten tijdens de bisschoppensynodes is de dialoog met de hedendaagse cultuur een constante. Zijn grote belangstelling voor kunst kwam recent nog tot uiting toen hij het initiatief nam voor een tentoonstelling met werken van de Franse kunstenaar Arcabas en door zijn medewerking aan een kunstalbum met litho’s van père Kim. Dat kardinaal Danneels ook een groot liefhebber is van uiteenlopende muziekgenres, is algemeen gekend. Als kerkleider gaat hij daarenboven het gesprek met de media zelden uit de weg.

Ondanks zijn drukke – vaak internationale - agenda waakt de kardinaal erover dat hij voldoende oog heeft voor het concrete pastorale leven in zijn bisdom. Daartoe blijft hij zoveel als mogelijk aanspreekbaar en tracht hij op de meest uiteenlopende manieren tussen de gelovigen aanwezig te zijn. Naast bezoeken aan parochies en diverse bijeenkomsten, houdt de kardinaal in het bisschopshuis ook tweemaal per jaar gespreksavonden voor volwassenen. Tijdens deze ontmoetingen poogt hij de hartslag van het concrete leven te voelen en er zijn eigen gedachten naast te leggen. Jaarlijks organiseert hij bij hem thuis ook een reeks bijbelavonden voor jongeren.

In september 2002 ontving kardinaal Danneels een eredoctoraat van de Theologische Faculteit van Tilburg (Nederland), "om zijn bijzondere en zeer gewaardeerde verdiensten op het terrein van pastoraat en spiritualiteit: zijn vermogen om op vele wijzen, in woord en geschrift, tal van mensen binnen en buiten de rooms-katholieke Kerk te inspireren door de boodschap van het Evangelie te verwoorden met een grote openheid voor de hedendaagse pluriforme cultuur en in kritische dialoog met ontwikkelingen in de theologie en andere wetenschappen." Begin maart 2003 werd hem een eredoctoraat toegekend door de Georgetown University, Washington DC (VSA), "voor het feit dat hij zijn stem krachtig laat weerklinken om zowel individuen als instellingen op te roepen de ethische dimensie niet uit het oog te verliezen in het wetenschappelijk onderzoek en in het handelen in de complexe samenleving."

In 2004 heeft de kardinaal zijn 25-jarig jubileum als aartsbisschop gevierd. In april 2005 heeft hij in Rome deelgenomen aan het conclaaf dat paus Benedictus XVI verkozen heeft.

Overgenomen van: http://www.kerknet.be