Paus Benedictus XVI

Kardinaal Joseph Ratzinger (1927) werd op 19 april 2005 tot paus gekozen. Hij nam de naam Benedictus XVI aan. Vanaf 1981 tot aan zijn uitverkiezing was hij prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer.

Jeugd en vroege volwassenheid

Joseph Ratzinger werd als zoon van een politieagent geboren op 16 april 1927 in het Beierse plaatsje Marktl-am-Inn. In 1951 werd hij samen met zijn broer Georg priester gewijd voor het aartsbisdom München und Freising. In 1953 promoveerde hij op een proefschrift over Sint Augustinus.

Intellectueel

Ratzinger, een groot intellectueel, werd hoogleraar dogmatiek en werkte achtereenvolgens aan de universiteiten van Bonn, Munster, Tübingen en Regensburg. Tijdens zijn verblijf aan de universiteit ging hij het marxisme en het Atheïsme in toenemende mate als bedreiging zien.

Vaticanum II

Ratzinger maakte naam als adviseur van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965). Hij had toen zitting in de redactie van het internationale tijdschrift Concilium, samen met onder anderen de theologen Edward Schillebeekx en Hans Küng.

Aartsbisschop en prefect

Ratzinger maakte na het Concilie carrière in de kerkelijke hiërarchie. In 1977 werd hij aartsbisschop van München en Freising. Een jaar later, in 1978, nam hij als kardinaal deel aan het conclaaf dat de Pool Karol Wojtyla tot paus koos. Ratzinger werd een vertrouweling van de nieuwe paus. Johannes Paulus II wist Ratzinger in 1981 te bewegen, naar de Romeinse Curie over te stappen, en er het ambt op zich te nemen van prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer.

Relatie met Johannes Paulus II

Als Prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer maakte Ratzinger al snel naam als verklaard tegenstander van de met name in Latijns-Amerika populaire bevrijdingstheologie. Johannes Paulus II hechtte zoveel waarde aan Ratzinger's diensten, dat hij in de loop der jaren tot driemaal toe een door Ratzinger ingediend verzoek om ontslag weigerde in te willigen.

Dominus Iesus

In 2000, hetzelfde jaar dat Johannes Paulus II vergiffenis vroeg voor de zonden begaan in naam der Kerk, publiceerde Ratzingers Congregatie voor de Geloofsleer het document Dominus Iesus. Het document stelt vast dat Christus de enige Waarheid is en dat Hij de ene Katholieke Kerk heeft gesticht; andere christelijke kerken zouden geen kerken zijn in de strikte zin van het woord, ook al staan hun gedoopten wel in verbinding ('communio') met de Kerk.

Getipt als nieuwe paus

Na het overlijden van Johannes Paulus II op 2 april 2005 werd Ratzinger al snel getipt als mogelijke opvolger. Hij versterkte zijn statuur door in de mis Pro Eligendo Summo Pontifice een indrukwekkende preek te houden over het geloof der christenen. Hierin benadrukte hij onder meer het belang van een geloofsgemeenschap die ook onder een nieuwe paus de vaste, compromisloze koers zou blijven varen, die door Johannes Paulus II was uitgezet. De woorden van Ratzinger werden, hoogst opmerkelijk, door een aantal aanwezigen met applaus begroet.

Daadwerkelijke uitverkiezing

Op de tweede dag van het conclaaf, 19 april 2005, werd kardinaal Joseph Ratzinger door zijn collega-kardinalen tot Paus verkozen; de eerste Duitse paus sinds Victor II (1055-1057). Ratzinger zou in de laatste stemronde ongeveer 100 van de 115 conclavisten aan zijn zijde hebben gekregen, aanzienlijk meer dan de 77 die zijn vereist voor een tweederde meerderheid. Na witte rook en klokgelui, presenteerde Ratzinger zich op het balkon van de Sint Pieter aan de wereld als paus Benedictus XVI.

De naam Benedictus

Tijdens zijn eerste audiëntie verklaarde Ratzinger aan de aanwezigen op het Sint-Pietersplein waarom hij voor de naam Benedictus had gekozen. "Ik heb met die naam een verwijzing willen maken naar de vereerde paus Benedictus XV. Deze paus leidde de Kerk van september 1914 tot januari 1922. Het was in postuur een kleine, magere man, maar wel één die met grote kracht een einde probeerde te maken aan de Eerste Wereldoorlog.” Benedictus XVI heeft met zijn naam ook een verwijzing willen maken naar Sint Benedictus van Nursia, een monnik uit de zesde eeuw na Christus, en volgens de paus "een fundamenteel referentiepunt voor de eenheid van Europa en een machtig appèl voor de onbetwistbare Christelijke wortels van de Europese cultuur en beschaving".

Eenheid van de christenen

Op 24 april 2005 werd Benedictus XVI op een zonnig Sint-Pietersplein geïnaugureerd. Zijn preek stond bij die gelegenheid in het teken van de eenheid van de christenen. "Geef dat wij weer één kudde met één herder zullen zijn. Sta niet toe dat uw net scheurt, help ons om dienaren van eenheid te zijn!", riep de nieuwe paus uit, verwijzend naar twee passages uit de Evangeliën.

Versnelde zaligverklaringsprocedure Johannes Paulus II

Nog geen maand na zijn aantreden, op 13 mei 2005, maakte Benedictus bekend dat hij de procedure voor de zaligverklaring van zijn voorganger Johannes Paulus II in gang had gezet. De paus bevestigde dat hij de reglementaire wachttijd van vijf jaar in dit geval terzijde had geschoven.

Wereldjongerendagen Keulen

De Duitse paus mocht kort na zijn uitverkiezing een eerste buitenlandse reis maken, nota bene naar zijn geboorteland. Tijdens de Wereldjongerendagen in Keulen, augustus 2005, werd Benedictus XVI door honderdduizenden jongeren bejubeld. Hoogtepunten tijdens dit bezoek aan zijn geboorteland vormden onder meer het bezoek aan de Keulse synagoge en het massale treffen met jongeren op het Marienfeld.

Verzoening met Küng

In september 2005 verraste Benedictus XVI vriend en vijand door de dissidente theoloog Hans Küng voor een persoonlijk gesprek uit te nodigen op het pauselijke buitenverblijf in Castelgandolfo. Küng is één van de felste criticasters van het pauselijk leergezag binnen de katholieke wereld. De Zwitserse theoloog en de paus zijn echter ook oude bekenden. Küng nam Ratzinger in 1966 in dienst bij de theologische faculteit van Tübingen. Beiden waren zij als theologische experts werkzaam tijdens het Tweede Vaticaans Concilie. In die tijd gingen zij vriendschappelijk met elkaar om; eerst later, in de jaren tachtig, werden zij elkaars theologische opponenten. Küng sprak na afloop van het gesprek in 2005 van een “broederlijk gesprek”. Sinds hun treffen corresponderen Küng en Benedictus met enige regelmaat, zo maakte Küng april 2006 bekend.

Synode eucharistie

Een theologisch hoogtepunt voor Benedictus was de bisschoppensynode over de Eucharistie in oktober 2005. Voor het eerst werden, op zijn aanwijzing, de aanbevelingen van de bisschoppen aan de paus vrijgegeven. De synode beval de paus overigens geen grote veranderingen in de leer en regels van de kerk aan: geen afschaffing van het celibaat, geen gewijde viri probati, geen toelating van gescheiden en hertrouwde mannen en vrouwen tot de communie, en geen verruiming van de mogelijkheden tot intercommunie met gelovigen van andere christelijke kerken.

Instructie over homoseksuele priesters

In november 2005 leidde een instructie over homoseksuele priesters tot enige controverse. Praktiserende homoseksuelen, mannen met “diepgewortelde” homoseksuele neigingen en mannen die zich in de homo-scene begeven, mogen volgens de instructie niet tot het priesterschap worden toegelaten.

Eerste encycliek

In januari 2006 verscheen de eerste encycliek van Benedictus XVI: Deus Caritas est (God is Liefde). De eerste encycliek van een paus wordt algemeen als zijn 'visitekaartje' beschouwd. Benedictus koos er voor, in Deus Caritas est niet een vermanend woord over geloofsleer of moraal te spreken, maar een diepgravende beschouwing over de liefde als kern van het christendom aan te bieden. “In een wereld waarin wraak of zelfs de plicht tot haat en geweld soms met de naam van God wordt verbonden, is dit een boodschap van grote actualiteit en van zeer praktisch belang'', zo heet het.

Benedictus brengt gelovigen in beweging

De verlegen ogende Benedictus, op het eerste gezicht minder charismatisch dan zijn voorganger, slaagt er wel degelijk in massa's gelovigen op de been te brengen, zo wijzen cijfers uit. In het Vaticaan kwamen, zo werd berekend, in 2005 maar liefst 2,8 miljoen bezoekers naar zijn 'optredens': meer dan het aantal dat Johannes Paulus II in zijn 'topjaar' 1979 trok.

Overgenomen van:

http://www.katholieknederland.nl/abc/detail_objectID569508.html