Toespraak tot het diplomatiek corps - 31 augustus 1978
Excellenties, dames en heren,
Wij danken zeer bijzonder de geëerde vertolker van uw gevoelens van eerbied, beter nog van vriendelijkheid en vertrouwen. In onze eerste opwelling zouden wij u de verwarring willen bekennen die uw woorden in ons opwekten, woorden die ons eren en sterken. Maar wij beseffen dat deze hulde en oproep zich richten over ons heen, tot de Heilige Stoel, tot zijn hoge geestelijke en menselijke taak, tot de Katholieke Kerk, waarvan de leden vurig wensen samen met hun broeders een rechtvaardiger en eensgezindere wereld op te bouwen.
Wij hadden nog niet de eer u te ontmoeten. Tot nu toe beperkte zich ons ambt tot de diocesen die ons waren toevertrouwd en tot de pastorale taken rondom Vittorio Veneto en Venetië. Echter reeds in samenwerking met het ambt van de Universele Kerk.
Maar voortaan, op deze zetel van de Apostel Petrus, is onze taak wezenlijk universeel. Zij brengt ons niet alleen in contact met al onze katholieke zonen maar met alle volkeren, met hun bevoegde vertegenwoordigers en direct met de diplomaten van de regeringen die relaties willen onderhouden met de Heilige Stoel. Uit dien hoofde prijzen wij ons zeer gelukkig u hier te mogen ontvangen, u te kunnen verzekeren van onze achting en van ons vertrouwen. Wij hebben begrip voor uw edele taak en zijn verheugd, via uw vertegenwoordigers, iedere natie te kunnen begroeten met eerbied en met sympathie blijk te geven van onze vurige wensen voor welzijn en vrede. Deze volkeren zullen geleidelijk aan een meer concreet beeld voor ons krijgen naarmate wij er meer zullen kennen, niet alleen hun bisschoppen en hun gelovigen, maar ook hun verantwoordelijke burgerlijke vertegenwoordigers.
Hetgeen onze eerbiedwaardige voorganger heeft bereikt op het terrein van diplomatieke betrekkingen zal ieder van u bekend zijn. Onder zijn pontificaal zijn de diplomatieke missies waarvan u het hoofd bent, in aantal toegenomen.
Ook wij hopen dat zulke contacten steeds hartelijker en vruchtbaarder zullen worden. Dit tot welzijn van landgenoten, tot welzijn van de Kerk in uw land en van de eensgezindheid in de hele wereld. Anderzijds dragen uw onderlinge contacten rondom de Heilige Stoel ook bij tot wederzijds begrip en vrede. Wij bieden u onze oprechte medewerking aan waar ons zulks mogelijk is.
Stellig, in de grote verscheidenheid van diplomatieke missies is de functie die hier de uwe is 'sui generis', evenals de missie en de bevoegdheid van de Heilige Stoel. Wij hebben uiteraard geen wereldlijk goed te ruilen, geen economisch belang ter discussie te brengen, zoals uw regeringen die hebben. Onze mogelijkheden tot diplomatieke inmenging zijn beperkt en van eigen aard. Ze mengen zich niet in zuiver tijdelijke, technische en politieke zaken aangaande uw regeringen. In die zin, en verre van een overblijfsel uit het verleden, getuigen onze diplomatieke vertegenwoordigingen bij de hoogste wereldlijke autoriteiten enerzijds van onze eerbied voor de legitieme wereldlijke macht, anderzijds van onze levendige interesse voor de menselijke belangen die de regeringen in beweging moeten zetten. Zo bent u ook hier de woordvoerders van uw regeringen en de waakzame getuigen van de geestelijke activiteit van de Heilige Stoel. Aan beider zijde is er aanwezigheid, eerbied, wisselwerking en samenwerking zonder verwarring van bevoegdheden.
Onze diensten zijn dan ook van tweeërlei aard: een deelname van de Heilige Stoel zou mogelijk zijn - indien er ons om gevraagd wordt - als zodanig op gelijk niveau met uw regeringen of met de internationale instanties op zoek naar de beste oplossing voor de grote problemen, zoals ontspanning, ontwapening, vrede, rechtvaardigheid, ontwikkeling en de mate van humanitaire hulp ...
Onze vertegenwoordigers en afgevaardigden, het zal u bekend zijn, spreken vrijmoedig en belangeloos. Het is een waardevolle vorm van interventie die de Heilige Stoel de mogelijkheid biedt zijn samenwerking en hulp aan de vertegenwoordiging van de hele katholieke wereld door te geven, dank zij zijn internationale erkenning. Op dit gebied zijn wij bereid onze diplomatieke en internationale activiteit voort te zetten, in zoverre de deelname door de Heilige Stoel gewenst en vruchtbaar zal blijken, in overeenstemming met onze middelen.
Maar onze activiteit in dienst van de internationale gemeenschap ligt ook - en wij zouden willen zeggen vooral - op een ander terrein, dat men nader zou kunnen omschrijven als pastoraal en eigen aan de Kerk. Door middel van documenten en overeenkomsten van de Heilige Stoel en van onze missies in de hele Kerk zal medewerking moeten worden gegeven aan voorlichting en gewetensvorming in de eerste plaats van de christenen, maar ook van de mensen van goede wil. En door hen en via een bredere publieke opinie, samenwerking aan de fundamentele beginselen die een ware beschaving en een reële broederschap tussen de volkeren garanderen, eerbied voor de naaste, voor zijn leven, zijn waardigheid; medewerking ook aan de zorg voor de geestelijke en sociale ontwikkeling; aan de wil en het geduld tot verzoening in de opbouw van de zo kwetsbare vrede; om kort te gaan aan alle rechten en plichten van het sociale en internationale leven zoals aangegeven door de Conciliaire Constitutie 'Gaudium et Spes' en door de vele boodschappen van de overleden Paus Paulus VI.
Zulke levenshoudingen die de christelijke gelovigen aannemen of zouden moeten aannemen voor hun zaligheid in de logica van de evangelische liefde, zullen de onderlinge verhouding, het sociale patroon en de instellingen veranderen; ze helpen de volkeren en de internationale gemeenschap de voorwaarden van het gemeenschappelijk bezit beter te begrijpen en de uiteindelijke zin van hun vooruitgang te vinden. Die levensbeschouwingen hebben een burgerlijke en politieke invloed. Uw naties trachten een moderne beschaving op te bouwen met soms vernuftige en edele pogingen die al onze sympathie en aanmoediging verdienen, mits ze zich aanpassen aan de zedelijke wetten door de Schepper in het menselijk hart geschreven.
Edoch, heeft deze beschaving dan geen behoefte aan een geestelijke impuls, aan een liefde zonder grenzen, aan een vast vertrouwen?
Dit is nu datgene waaraan wij, met geheel de kerk en in navolging van onze voorganger, zouden willen meewerken en hetgeen wij aan de wereld zouden willen geven. Zeker, daarvoor zijn wij zeer onbeduidend en machteloos. Maar wij hebben vertrouwen in Gods hulp. De Heilige Stoel zal zich daarvoor krachtig inspannen. Het verdient ook uw aandacht.
Onze meest hartelijke wensen begeleiden u vanaf heden in uw taak die u bij ons gaat voortzetten, zoals bij Paus Paulus VI. En voor ieder van u persoonlijk, voor uw gezinnen, voor uw regeringen die u vertegenwoordigt en voor alle volkeren der aarde smeken wij om de rijke zegen van de Allerhoogste.
